Mağduriyet Kavramına Çok Yönlü Yaklaşım

Veysel Dinler

dinlerv@gmail.com

ISBN: 944–416–02–9

Arka Kapak Yazısı

Suç Mağdurları

Suçların önlenmesi, mağduriyetin oluşmaması ve mağduriyet sonrası yapılması gerekenler, ülkemizin gündeminde önemli bir yere sahiptir. Bu kapsamda tüm toplumlarda suçların önlenmesine yönelik alınması gereken adli önlemler ve uygulamalar hakkında uzlaşmanın sağlanması oldukça zor. İstanbul’a yerleştirilen kapalı devre kamera sayısı Londra’ya yerleştirilen kamera sayısıyla yarıştırılmaktadır. Artık mağazalarda alınacak kıyafetlerin giyilip denendiği odalara, umuma açık tuvaletlere kapalı devre güvenlik kameralarının konulup konulmayacağı hakkında tartışmalar yapılmaktadır. Foucault bu durumu, toplumların gözetim toplumu haline gelmesi olarak değerlendirmektedir.
Geleneksel devlet kurumlarının başında gelen ceza adalet sisteminde de değişimler yaşanmaktadır. Ceza adalet sisteminin ilk temsilcileri olması dolayısıyla polislerin mağdurlara yönelik tutumları yaşamsal önem taşımaktadır. Polise başvuran mağdurlar hemen sonuç beklemekte, polisler ise suçun bir an önce aydınlatılabilmesi ve diğer mesleki kaygılar nedeniyle mağdurların yardımını istemektedir. Bu nedenle polis ile mağdurların öncelikleri her zaman aynı olmayabilir. Mağdur ile polis arasındaki sorunların kaynağında her iki tarafın birbirlerini anlamamaları veya taraflar arası çıkar çatışmasının olması yatmaktadır.
Mağduriyet ile güvenlik ilişkisi sadece vatandaş ile kamu görevlileri arasında gerçekleşmez. Güvenliğin sağlanması devlet kurumları, özel şirketler ve müşterilerden oluşan bir ilişkiler sistemi haline geldi. Bu ilişkilerden kaynaklanan sorunları Mills (1959) özel dertler kamusal sorunlar (private troubles public issues) olarak adlandırmaktadır. Daha önce de belirtildiği gibi güvenlik; vatandaş, devlet ve pazar üçgeninde sektörleşmiştir. Nerede, hangi ulusa, dine ve etnik kimliğe sahip olursanız olun yanınızda bir bomba patlayabilir, çalıştığınız yerde iş kazası meydana gelebilir veya aklınıza gelmeyen bir mağduriyet şekliyle karşı karşıya gelebilirsiniz. Mağduriyetin olmadığı bir çevre oluşturulması olanaksızdır. Bu nedenle, modern toplumlar mağdur olma korkusuyla yaşamaya alışmak zorundadır.
Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde mağduriyet türleri ele alınmaktadır. İkinci bölümde mağduriyet ve ceza adalet sistemi tartışılmaktadır. Son bölümde ise mağduriyetin uluslar arası boyutu ele alınmaktadır.

suç mağdurları

Dinler, V.  (2006), “Mağduriyet Kavramına Çok Yönlü Yaklaşım”, Suç Mağdurları, (ed. H. İbrahim Bahar), Adalet Yayınevi, Ankara, ss. 49–71.

A Multifaceted Approach to Victimization

Dinler, V.  (2006), “A Multifaceted Approach to Victimization”, Crime Victims, (ed. H. İbrahim Bahar), Adalet Publishing, Ankara, pp. 49–71.

— KAYNAKÇA / BIBLIOGRAPHY — 

İncele / Look

Açıkgözoğlu, M. (2000) Ceza Hukuku Açısından Teori ve Uygulamada Mağdur Kavramı, Ankara: Adil.

Akıncı-Sokullu, F. (1999) Viktimoloji, İstanbul: Beta.

Akıncı-Sokullu, F. (1974) “Siyah Sayılar ve Viktimoloji”, İÜHFM, C. XL, S. 1-4, (ss. 219-241).

Akşam, “Yeşil Hortumcular” yazı dizisi, 13 Ocak 2003.

Aslan, Cahit (2004) Birey-Toplum-Devlet Kavramlaştırma ve Ara Değişken Olarak Etnisite, Adana: Karahan Kitabevi.

Bıçak, V. (2004) Mukayeseli, Gerekçeli Yeni Türk Ceza Kanunu, Ankara: Vadi.

Demirbaş, T. (2001) Kriminoloji, Ankara: Seçkin.

Develioğlu, F. (2003), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, İstanbul: Aydin Kitabevi, 23. bası.

Dinler, V. (2001) “İnsan Hakları İhlallerinde İdarenin Genel Sorumluluğu”, Polis Bilimleri Dergisi, C. 3, S. 3-4, (ss. 81-104).

Dinler, V. & Sahin, S. (2004) “Doğal Afetlerde Felaket Kurbanlarının Yerlerinin Belirlenmesi”, (poster), I. Ulusal DVI Kongresi, 3-5 Mayıs, Van.

Doğan, Y. (2005), “Töre Mağdurları”, Hürriyet Pazar, 17 Nisan.

Doğan, Z. (2004) “Bonozede, borsazede, bankazede, dövizzede, kartzede, kredizede … “, Akşam, 15 Haziran.

Ergil, D. (1980) Türkiye’de Terör ve Şiddet (Yapısal ve Kültürel Kaynakları), Ankara: Turhan Kitabevi.

Halaçoglu, Y. (2004) Ermeni Tehciri, İstanbul: Babiali Kültür Yayınları.

Hancı, İ.Hamit (2002) Malpraktis (Tıbbi Girişimler Nedeniyle Hekimin Ceza ve Tazminat Sorumluluğu), Ankara: Seçkin.

İçli, T. G. (2004) Kriminoloji, Ankara: Martı.

Özbek, V. Ö. (1999) Ceza Hukukunda Suçtan Doğan Mağduriyetin Giderilmesi, Ankara: Seçkin.

Özek, Ç. (1984) “Suç Mağdurunun Korunması İle İlgili Bazı Sorunlar”, İÜHFM, C. L, S. 1-4. (ss. 13-67)

Radikal, 27 Aralık 2003.

Şafak, A. (1996) Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü, Istanbul: Temel, 2. bası.

Tezcan, M. (1981) Kan Davaları: Sosyal Antropolojik Bir Yaklaşım, Ankara: AÜ Basımevi. Ankara.

Türkçe Sözlük (1998) Türk Dil Kurumu, Ankara, 9. bası. (C. I-II)

Türkiye’de Din Özgürlügü Raporu: “Dinlerarasi İlişkiler: Seküler ve Demokratik Bir Sistemde Barış İçinde bir arada Varoluş Arayışı”, Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara, 2005.

Uçarol, R. (2000) Siyasi Tarih (1789-1999), Filiz Kitabevi, İstanbul, 5. bası.

Ünal, S. (2000) “AIHM Kararlarının Türk İç Hukukuna Etkileri”, Anayasa Yargısı, S.17.

http://www.holdinazedeler.com

http://www.imanedeler.com

— ATIFLAR / CITATIONS — 

İncele / Look

  1. Gülçin Şenyuva ve Burcu Türk, (2022), “Adli Bilimler Perspektifinden Mağdur Psikolojisi”, Adli Tıp Bülteni 27(2), ss. 185-194.
  2. Eyüp Birlik, (2021), “Çok Boyutlu Öğretmen Mağduriyet Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması”, Asya Studies Academic Social Studies / Akademik Sosyal Araştırmalar, Year: 5 – Number: 18, p. 97-108, Winter 2021.
  3. Eylem Baş, (2021), “Hayvanın Kötü Muamelelere Karşı Ceza Hukuku Vasıtasıyla Korunması Halinde Mağdurun Tespiti”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1, ss. 1-16.
  4. Meryem Manav ve M. Salih Kumaş, (2020), “İslâm ve Türk Ceza Hukuku’nda Suçlu Yakınlarının Mağduriyetini Giderici Bazı Hükümler”, Usul İslam Araştırmaları Dergisi, S. 34, ss. 103-135.
  5. Aliye Mavili ve Serap Daşbaş, (2020), “Mağdur Hakları ve Sosyal Hizmet Yaklaşımı”, Adli Sosyal Hizmet: Yaklaşım ve Müdahale, (ed. Didem Yücel ve M. Burak Gönültaş), Nobel, Ankara, 3. Baskı.
  6. Gözde Kazaker, (2019), Kamu Davasına Katılma, Adalet Yayınevi, Ankara.
  7. Aziz Coşkun, (2019), Yeni Toplumsal Hareketlere Alternatif Bir Bakış, İKSAD Yayınları, Ankara.
  8. Galma Akdeniz, İdil Elveriş ve Arda Alpan, (2019), “Görünen Ceza, Görünmeyen İnfaz: Türkiye’de Ceza ve İnfaz Politikaları Işığında Hükme Riayet”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6, S. 1, ss. 5-37.
  9. Mümin Güngör, (2019), “Mağduriyetin Giderilmesi Açısından Uzlaştırma Kurumu ile Mağdur Hakları Tasarısının İncelenmesi”, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 4, S. 2, ss. 189-230.
  10. Asuman Aytekin İnceoğlu, (2016), “Ceza Hukukunda Mağdur Hakları Çerçevesinde Mağdurun Zararının Devlet Tarafından Giderilmesi ve Suç Mağdurlarına Yardım Hakkındaki Kanun Tasarısının Değerlendirilmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi DergisiC. 11, S. 141-142, ss.  9 – 46.
  11. Nazmiye Özenbaş Boydağ, (2016), “Mağdur Odaklı Suç Önleme Modeli [7. Bölüm]”, Suç Önleme Modelleri, (ed. Filiz Tepecik), Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir, ss. 128-155.
  12. Gonca Kuru, (2015), “Suçtan Doğan Mağduriyetin Giderilmesinde Devletin Rolü”, Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2015-2.
  13. Ertan Beşe ve Aytekin Geleri (2013), Suç Önleme Modelleri, Anadolu Üniversitesi AÖF Yayını, Eskişehir
  14. Esra Serdar Tekeli, (2012), “Toplumsal Cinsiyet Çerçevesinde Kadın Mağduriyeti“, Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu, 27-28 Nisan 2012, Ankara, ss. 770-784.
  15. Ziya Koç, (2011), Ceza Muhakemesinde Katılan, Oniki Levha Yayınları, İstanbul.

  1. Eylem Baş Bayraktaroğlu, (2020), Fail ve Mağdur, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Ankara. (doktora tezi).
  2. Meral Öztürk, (2015),  Sosyolojik Açıdan Suç Korkusu ve Yaşam Memnuniyeti: Mersin İli Örneği, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Sivas. (doktora tezi)
  3. Yakup Yıldız, (2012), Çocukların Cinsel İstismarı Suçu ve İkincil Mağduriyet Sorunuİstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Sosyal Bilimler Anabilim Dalı, İstanbul. (doktora tezi)
  4. Ziya Koç, (2010), Ceza Muhakemesinde Katılan, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Konya. (doktora tezi)
  5. Yusuf Solmaz Balo, (2009), Ceza Muhakemesinde Tanık Koruma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Konya. (doktora tezi)
  6. Esra Aydemir, (2020), Oya Baydar’ın Romanlarında Sosyal Konular, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Bursa, (yüksek lisans tezi)
  7. Fatmanur Dil, (2020), İslam Hukuku’na Göre Tecavüze Uğrayan Kadının Hak ve Sorumlulukları, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı İslam Hukuku Bilim Dalı, Bursa, (yüksek lisans tezi).
  8. Eyyüp Birlik, (2020), Çok Boyutlu Öğretmen Mağduriyet Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması, Öğretmenlerin Mağduriyet Algılarının ve Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi: Karma Model Çalışma, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı, Mersin (yüksek lisans tezi)
  9. Muhammet Kahveci, (2019), Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdur Hakları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul. (yüksek lisans tezi)
  10. Aliye Sarı, (2019), Örgütsel Politika Algısı ile Örgütsel Özdeşleşme Arasındaki İlişkide Algılanan Mağduriyetin Düzenleyici Rolü, Nevşehir Hacı Beştaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Nevşehir. (yüksek lisans tezi)
  11. Esra Aslan Kesme, (2019), Konya Mahkemesinde Hak Arama Yöntemleri (1691-1704), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı, Konya. (yüksek lisans tezi)
  12. Burak Kaplan, (2019), Endüstri 4.0 Bağlamında Şehirlerin Sürdürülebilirliğinde İnovasyona Dayalı Güvenlik Stratejilerinin Önemi: Gölcük Örneği, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Kamu Politikası Bilim Dalı, İstanbul. (yüksek lisans tezi)
  13. Berhudan Şamar, (2018), Mağduriyet Bağlamında Adli Sosyal Hizmet ve Adli Görüşme Odaları: Eskişehir Adliyesi Örneği, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı Sosyal Hizmet Bilim Dalı, Kocaeli. (yüksek lisans tezi)
  14. Bahar Karataş, (2018), ÖSYM Kanunu’nda Düzenlenen Suçlar, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Erzincan. (yüksek lisans tezi)
  15. Hayrullah Yapar, (2017), Ceza Muhakemesi Hukukunda Katılan, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul. (yüksek lisans tezi)
  16. Aziz Coşkun, (2016), Gezi Olaylarında Alternatif Bir Medya Örneği: Ötekilerin Postası, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Gazetecilik Anabilim Dalı, Erzurum. (yüksek lisans tezi)
  17. Bahadır Seferoğlu, (2014), Mağdurların Suç Olaylarının OluşumundaRolü ve Mağduriyet Risk Faktörlerinin Değerlendirilmesi, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü Güvenlik Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara. (yüksek lisans tezi)
  18. Utku Ufuk Zengi, (2014), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Kitle İletişim Özgürlüğü, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Isparta. (yüksek lisans tezi)
  19. Gözde Kazaker, (2013), Kamu davasına katılma (Müdahale), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İzmir. (yüksek lisans tezi)
  20. Asiye Merve Turanlı, (2012), Ceza Hukukunda Mağdur ve Mağdurun Korunması, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku ABD, İstanbul (yüksek lisans tezi)
  21. Bahar Akbaş Aygün, Mağdur Kavramı ve Kapsamı (rapor), T.C. Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü Mağdur Hakları Daire Başkanlığı, http://magdur.adalet.gov.tr/kaynaklar/raporlar/hazirladigimiz_raporlar/Magdur_Kavrami_ve_Kapsami_Bahar_Akbas_AYGUN.html