— ÖZET —
Amaç-1: Problem odaklı suç önleme anlayışını tanımlayabilmek.
Problem odaklı suç önleme anlayışı, kolluğu ilgilendiren problemlerin kaynağını tespit ederek, bu problemin çözümüne yönelik çok yönlü müdahale geliştirmeyi ön planda tutan kolluk faaliyetleridir. Bu anlayış, geleneksel kolluk faaliyetlerine tepki olarak doğmuştur. Modeli ilk olarak ileri süren Herman Goldstein, polisin asıl ilgilenmesi gereken iş yerine, daha çok teşkilatın yönetimi, personel, teçhizat gibi tali konular üzerinde yoğunlaştığını gözlemiştir. Bunun üzerine geliştirdiği modelde problemi merkez olarak kabul etmiştir. Problem sadece suç ve asayişsizlik değil; bunlarla ilişkili ve polisi ilgilendirme potansiyeli olan tüm sorunları içerir.
Goldstein’e göre, yönetim, personel, teçhizat ve teknik yönden gelişim polisin asıl işi değildir. Bu sayılanlar asıl işi olan “problem çözme”yi sağlayacak araçlardır. Bu sebeple araçlar amaçların önüne geçmemelidir. Polis problem çözümünü çok geniş bir perspektiften ele almalıdır. Problemin çözümünde sadece kendisini yeterli görmemeli, gerektiğinde diğer kurum ve kuruluşlardan ve toplumdan da destek almalıdır. Daha doğrusu probleme ortak olan kim varsa, çözüm konusunda bunlardan uzak durmamalıdır. Öte yandan, etraflıca tespit edilen ve tanımlanan probleme yönelik taktikler geliştirmelidir. Bu taktiklerin işe yarayıp yaramadığı test edilerek, gerektiğinde taktiklerde değişikliğe gidilmelidir.
Problem odaklı suç önleme anlayışı, sinekleri öldürmekle değil, bataklığı kurutmakla meşgul olur. Problemin çözümü zaten bastırıcı kolluk faaliyetine gerek bırakmayacaktır. Bu sebeple polisin öncelikle problem üzerine yoğunlaşması ve geçici olarak bastırmak yerine uzun vadeli çözümler üretmesi gerekir.
Amaç-2: Toplu destekli suç önleme anlayışını açıklayabilmek.
Toplum destekli suç önleme anlayışının temelini, suçla mücadelede toplumu işin içine katmak oluşturur. Suçla doğrudan doğru muhatap olan, suça maruz kalan toplumun üyeleri olduğuna göre, suçun önlenmesinde de en çok katkı toplumun kendisinden gelecektir. Toplum destekli suç önleme anlayışı, suçla mücadelenin her aşamasında toplumun destek ve katılımını öngörür.
Toplum destekli suç önleme, problem odaklı suç önlemeyi de kapsayan daha geniş bir bakışı ifade eder. Toplumdaki tüm grup ve paydaşların desteği önemlidir. Bununla birlikte, problem çözme ve probleme odaklanma toplum destekli suç önlemenin bir diğer unsurudur. Aynı zamanda bütün bu anlayış değişikliğinin, bunu uygulayacak polis teşkilatlarınca adapte edilmesi gerekir. Başka bir deyişle, suç önlemeye toplumun katılması ve problem çözme yöntemlerinin kullanılması, polis teşkilatlarının buna hazır olmasını gerektirir. Dolayısıyla tüm birimlerin bu anlayışı hayata geçirecek şekilde yeniden ele alınması ve yapılanması gerekir.
Toplum destekli suç önleme modelinin hayata geçirilmesi, toplum destekli polislik ile olur. 1980’lerden itibaren ABD’de geliştirilen toplum destekli polislik, 2000’li yıllardan itibaren Türkiye’de de karşılık bulmuştur. Bir pilot uygulama sürecinden sonra 2009 yılından itibaren tüm Türkiye’de uygulanır bir anlayış haline gelmiştir. Bugün toplum desteğini almaya, toplum bireylerini suç önlemeye katılmaya çağıran projeler geliştirilmekte, bu aynı zamanda polis-toplum bütünleşmesini de katkıda bulunmaktadır.
Amaç-3: SARA problem çözme modelini karşılaştığı olaylara uygulayabilmek.
SARA, problem odaklı suç önleme modeline koşut olarak geliştirilen bir problem çözme yoludur. Buna göre problem dört aşamada ele alınmalıdır. Bu problemin tanımlanması ile başlar. Problem etraflıca tanımlanmalıdır. Problem hakkında paydaşlardan ve uzmanlardan da yardım alarak, problemi çözmeye yönelik taktik geliştirilmelidir. Bu taktiklerin probleme uygulanışından sonra, taktiklerin problemin çözümüne katkısı değerlendirilmelidir. Böylelikle taktiklerin işe yarayıp yaramadığı belirlenmelidir.
SARA, İngilizce (Scanning – Analysis – Response – Assessment) kelimelerinin baş harflerinden oluşmaktadır. Türkçeye (Tarama – Analiz – Müdahale – Değerlendirme) TAMÜD olarak çevrilmiştir. Birbirini bu şekilde takip eden aşamalar düz doğrusal bir çizgide değildir. Başka bir deyişle, bir aşamada aksaklık tespit edildiğinde geri dönmek, başka bir aşamaya geçmek mümkündür. Zira değerlendirme sonrası probleme ilişkin elde edilen bilgilere ek bilgilere başvurulabileceği gibi, müdahale taktiklerinde değişikliği de gidilebilir. Bu döngü problemin çözümünde veya azaltımında iyi sonuçlar elde edene kadar devam ettirilir.
Özel güvenlik görevlileri de karşılaştıkları sorunlar karşısında SARA modelini kullanarak problem çözebilirler. Önce problemin doğru teşhis edilmesi ve tüm unsurlarıyla ortaya konması gerekir. Takip eden süreçte, bu konuya nasıl müdahale edilebileceği yönünde bir takım stratejiler geliştirilir. Uygulanan bu stratejinin işe yarayıp yaramadığı değerlendirilir. Eğer problem çözülmüşse, aynı taktikler devam ettirilir. Öte yandan, problemin çözümünde başarı elde edilmemişse yeni taktikler geliştirilir.
Amaç-4: Problem odaklı polislik ile toplum destekli polislik anlayışını birbirinden ayırt edebilmek.
Problem odaklı polislik ile toplum destekli polislik birbiriyle iç içe geçmiş modellerdir. Problem çözümüne yaklaşım konusunda her iki anlayış da birbirinden faydalanır. Buna karşın, merkeze aldıkları temel unsur, toplumla işbirliğine verdiği değerler, karar alma sürecine toplumun katkısını sağlama vb konularda birbirlerinden farklı yaklaşırlar.
Öncelikle problem odaklı polislik, polislikle işiyle ilgili problemleri ana eksen kabul ederken; toplum destekli polislik anlayışında ana eksen, suç önleme sürecine toplumun katılımını sağlamaktır. TDP toplum ile işbirliğine her zaman hazırdır, buna karşın POP bir problemin çözümünde gerektiğinde toplumun katkısına başvurur.
POP için uğraşılan problemin analizi ve oradan çıkacak veriler çok önemlidir. Buna karşın TDP öncelikle işbirliği sağlamayı hedefler. Problemlere müdahaleyi TDP toplumla çözebildiği ve işbirliği yapabildiği şekilde geliştirirken; POP ceza-adalet sistemi dışındaki her türlü alternatifi önemser.
Karar alma süreçlerine toplumun katılımı bakımından da arada farklılıklar söz konusudur. Zira bu TDP için öncelikli bir konu iken, POP son karar vericinin polis olduğunu ihmal etmez, diğer yandan toplumun katkısını da önemser. POP, personelde entelektüel birikim ve analitik yetenek ararken; TDP kişisel ilişkileri daha iyi olanı tercih eder.
Son olarak, POP polisin görev ve yetkisini çok geniş görmekle birlikte, polisten gereksiz beklentiler içinde olunmasını da istemez. TDP de ise bu daha açık bir durumdur. Başka bir deyişle, toplumla ilgili her konu polisin işleri arasında kabul edilir.
