Anayasa Teorisi [Yüksek Lisans]

Ders İzlencesi / Syllabus

Anayasa Teorisi dersi, anayasal düzenin felsefi, tarihsel ve kuramsal temellerini analiz etmeyi amaçlar. Dersin temel hedefi, anayasanın yalnızca pozitif bir hukuk metni değil, aynı zamanda siyasal iktidarın sınırlandırılması, bireysel özgürlüklerin korunması ve meşruiyetin inşası açısından kurucu bir belge olduğunu kavratmaktır. Bu bağlamda ders, anayasa düşüncesinin doğuşunu ve anayasallık ilkesini tarihsel bağlamda ele alarak, anayasal devlet, iktidar ayrılığı, hukukun üstünlüğü, meşruiyet, egemenlik ve demokratik temsil gibi temel kavramları tartışmaya açar. Modern anayasa düşüncesinin gelişimi ve anayasalizm gelenekleri farklı ülkelerden örneklerle değerlendirilir. Anayasa ile siyaset arasındaki kurumsal ve kuramsal ilişki, eleştirel bir bakışla incelenir.

The course Constitutional Theory aims to analyze the philosophical, historical, and theoretical foundations of constitutional order. Its main objective is to demonstrate that a constitution is not merely a positive legal text, but also a foundational document that limits political power, safeguards individual liberties, and establishes legitimacy. In this context, the course explores the emergence of constitutional thought and the principle of constitutionalism within a historical framework, while addressing core concepts such as the constitutional state, separation of powers, rule of law, legitimacy, sovereignty, and democratic representation. The development of modern constitutional thought and traditions of constitutionalism are examined through comparative examples from various countries. The institutional and theoretical relationship between constitution and politics is critically assessed throughout the course.

Haftalık İzlence

1 Siyasal iktidar, egemenlik, devlet ve hukuk düzeni Political power, sovereignty, state, and legal order
2 Anayasa türleri, anayasal devlet ve kurucu iktidar Types of constitutions, constitutional state, and constituent power
3 Anayasanın değiştirilmesi ve yorumlanması Constitutional amendment and interpretation
4 Kanunların anayasaya uygunluk denetimi: Anayasa yargısı Judicial review and constitutional review
5 Yasama organı ve yasama fonksiyonu Legislative body and its function
6 Yürütme organı ve yürütme fonksiyonu Executive body and its function
7 Yasama-Yürütme ilişkisi (Hükümet sistemleri) Legislative–Executive relations (governmental systems)
8 Hükümet sistemleri karşılaştırması Comparative analysis of systems of government
9 Seçimler ve seçim sistemleri Elections and electoral systems
10 Siyasal partiler Political parties
11 Siyasal rejimler: Demokrasi, otokrasi, totaliter sistemler Political regimes: democracy, autocracy, and totalitarian systems
12 İnsan hakları ve özgürlükler Human rights and liberties
13 Kitap tartışması: Anayasacılık ve Demokrasi – Ergun Özbudun Book discussion: Constitutionalism and Democracy – Ergun Özbudun
14 Öğrenci sunumları Student presentations
15 Final ödevlerinin teslimi Submission of final papers

Ders Kitapları [Önerilen]

Gözler - Anayasa Hukukunun Genel Teorisi

Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Ekin Yayınevi, Bursa, 2011 (2 cilt)

Depenheuer ve Grabenwarter - Anayasa Teorisi

Otto Depenheuer ve Crhristoph Grabenwarter (ed.), Anayasa Teorisi Verfassungstheorie, (çeviri ed. İlyas Doğan), Lale Yayıncılık, Ankara, 2014.

cagdas_demokrasiler

Arend Lijphart, Çağdaş Demokrasiler (Yirmibir Ülkede Çoğunlukçu ve Oydaşmacı Yönetim Örüntüleri), (çev. Ergun Özbudun ve Ersin Onulduran), Yetkin, Ankara, 2012.

Sartori - Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği

Giovanni Sartori, Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği, (çev. Ergun Özbudun), Yetkin, Ankara, 1997

Okuma Önerileri

ÖNERİLEN KİTAPLAR

  • Carl J. Friedrich, Sınırlı Devlet, (Çev. Mehmet Turhan), Liberte, Ankara, 2014
  • Ergun Özbudun, Anayasacılık ve Demokrasi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2015
  • Mustafa Erdoğan, Anayasal Demokrasi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2018
  • Zühtü Arslan, Anayasa Teorisi, Seçkin, Ankara, 2005
  • Server Tanilli, Devlet ve Demokrasi (Anayasa Hukukuna Giriş), Alkım, İstanbul,  2007

 

 

MAKALELER

Tartışma Soruları ve Ödev Konuları

Anayasacılık fikri nasıl doğmuştur? Bu fikrin tarihsel bağlamı, hangi siyasal krizlerin sonucu olarak ortaya çıkmıştır?

Bir anayasayı anayasa yapan unsurlar nelerdir? Normatif, siyasal ve toplumsal yönleriyle anayasa nedir?

Kurucu iktidar nedir ve anayasal düzenle ilişkisi nasıl kurulur? Meşruiyetini nereden alır?

Anayasaların değiştirilebilirliği ile dokunulmazlığı arasında nasıl bir denge kurulabilir?

Yazılı ve yazısız anayasa ayrımı neden önemlidir? Bu fark, normatif güce nasıl yansır?

Anayasa yorumları hangi kuramsal yaklaşımlara dayanır? Orijinalizm, yaşayan anayasa teorisi gibi yaklaşımlar nasıl değerlendirilmelidir?

Anayasa yargısı, siyasal karar alma süreçlerine müdahale eder mi? Bu müdahale demokratik meşruiyeti zedeler mi?

Hükümet sistemleri anayasal yapıların ürünüdür mü, yoksa onları şekillendiren etkenler midir?

Anayasa normlarının toplumsal gerçeklikle çatıştığı durumlarda hangisi belirleyici olur?

Modern anayasalarda bireysel özgürlükler ve kamu düzeni arasındaki denge nasıl sağlanır?

“Anayasallık” sadece hukukî bir durum mudur, yoksa siyasal bir olgunun kurumsallaşmış hali midir?

Olası Ödev Konuları (fikir vermek amacıyla yazılmıştır, ödev konusu öğrenci tarafından belirlenecektir)

  • Kurucu İktidar ve Meşruiyet: Anayasal Düzende İktidarın Sınırlandırılması

  • Anayasacılığın Tarihsel Gelişimi ve Siyasal Dönüşümlerle İlişkisi

  • Anayasa ve Toplum Sözleşmesi: Rousseau ve Hobbes’un Teorik Karşılaştırması

  • Normlar Hiyerarşisinde Anayasanın Yeri ve Değiştirilemez Hükümler Sorunu

  • Anayasa Teorisinde “Yaşayan Anayasa” Yaklaşımının Eleştirisi

  • Federal Anayasalar ile Üniter Anayasaların Karşılaştırılması

  • ABD ve Avrupa Anayasa Yorumlama Pratiklerinin Teorik Temelleri

  • Başkanlık ve Parlamenter Sistemlerin Anayasal Refleksleri Üzerinden Değerlendirilmesi

  • Türkiye’de 1982 Anayasasının Kurucu İradesi Üzerinden Eleştirisi

  • Fransa Anayasa Konseyi ve Anayasa Yargısının Sınırları

  • Almanya’da Temel Haklar Kataloğu ve Türkiye ile Karşılaştırması

  • Anayasa Mahkemesi Kararlarında Anayasa Yorumu: Seçilmiş Kararların İncelenmesi

İrtibat

dinlerv@gmail.com