— ÖZET —

İnsan haklarını diğer hak kategorilerinden ayıran en önemli özellik, bu kategorideki hakların muhatabının devlet olması; başka bir deyişle devlete karşı ileri sürülmeleridir. Hak savunuculuğu ise, devletin (yeterince) riayet etmediği hakları talep etmek ve hak ihlallerinin gündeme getirilmesini öncelemektir. Bundan dolayı hak savunucuları daima devletle karşı karşıyadır ve bu da devlet karşıtlığı imajı yaratmaktadır. Türkiye’de insan hakları savunuculuğu devlet tarafından önceden beri hep sorunlu bir mesele olarak görülmüş ve gösterilmiştir. Özellikle son yıllarda artan ve devlet yönetimine tamamen hakim hale gelen “güvenlikçi devlet” anlayışında hak savunuculuğu daha da zorlaşmaktadır.

Üniversitelerde lisans ve lisansüstü düzeyde okutulan İnsan Hakları derslerini hak savunuculuğundan ayrı görmemek gerekir. Nitekim bu dersin içeriği insan hakları olduğuna göre, dersi alan öğrencilerden insan hakları kuramını, bu kuramla üretilen değerleri kazanması beklenir. Dolayısıyla İnsan Hakları dersi vermek, aynı zamanda insan hakları bilinci vermek ve hak savunuculuğunu öğretmektir. Her şeyin güvenlik süzgecinden geçirilerek karar verildiği “güvenlikçi devlet” koşullarında İnsan Hakları derslerinin yürütülmesi kolay olmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, güvenlikçi devlet koşullarında İnsan Hakları dersinin işleyişi ile ilgili bazı deneyimler paylaşmak ve bazı öneriler ileri sürmektir.

İnsan hakları ihlallerinin şekil ve yöntem değiştirdiği; insan haklarının kategorik olarak itibarsızlaştırılarak,  hedef haline getirildiği koşullarda İnsan Hakları dersleri olağan dönemlerden farklı ele alınmalıdır. Burada lisans ve yüksek lisans düzeyinde yürüttüğümüz derslerden edindiğimiz tecrübelerden yola çıkarak; insan haklarına önyargıların giderilmesi, bazı pratik meselelere odaklanılması, somut ve keskin örnekler verilmesi, hak ve özgürlüklere empatiyle ve “amasız” yaklaşımı benimsetmek sayılabilir. İnsan hakları meselesini demokrasi ve hukuk devletinin ayrılmaz bir parçası olarak görerek, bu konulara bütüncül yaklaşmak şeklindedir.

— ABSTRACT —

The distinctive feature of human rights is that they are claimed against the state, unlike other forms of rights. The meaning of human rights defending is to claim rights that disregarded by the state by prioritizing human rights violations. Thus, human rights defenders are supposed to be in opposition to the state, and they have an image of the state enemy. Being a human rights defender in Turkey has always been seen as a problematic issue by the state authorities. It becomes increasingly more challenging today, in the fact of the rising the security state perspective within the state apparatus.
Human Rights education at the undergraduate and graduate levels cannot be separated from human rights defending. The course students are to gain human rights perspective and sensitivity on human rights due to the content of these courses. In other words, lecturing human rights courses means raising awareness of human rights and teaching how to be a defender. However, it is not too easy to lecture Human Rights courses (HRc) thoroughly in the security state conditions. This paper aims to share some experience of lecturing Human Rights and submitting some proposals to course content and its running.
We are living in troubled times when human rights are systematically violated, categorically defamed, and increasingly becoming the target of attacks. Human rights violations changed in form and method. Therefore, lecturing on human rights today should be dealt with differently than that of ordinary times. We are going to submit some proposals concerning the experiences of HRc given at Hitit University. My proposals are threefold, approaching the issue of human rights not from the theoretical point of view but through concrete events, and infusing “empathetic” and “no ifs and buts” approach to the rights. Besides, there is a need for a holistic approach to human rights as an inseparable part of democracy and the rule of law.