Türk Anayasa Tarihi [Yüksek Lisans]

Ders İzlencesi / Syllabus

Türk Anayasa Tarihi dersinin amacı, 18. yüzyıl sonlarından başlayarak, özellikle 19. yüzyılda Osmanlı hukuk düzeninde yaşanan gelişmeleri anayasa hukuku perspektifinde ele almak; Türkiye anayasa tarihinde yer alan 1921, 1924, 1961 ve 1982 anayasalarını yapım ve içerik bakımından karşılaştırmalı olarak incelemek, Türkiye’deki anayasa tartışmalarına tarihsel bir ışık tutmaktır.

Haftalık İzlence

Hafta/Week Türkçe English
1 Dünyada anayasacılık hareketleri Constitutional movements in the world
2 Osmanlı Devleti’nde anayasal gelişmeler: Sened-i İttifak Constitutional developments in the Ottoman Empire: charter of alliance
3 Tanzimat ve Islahat fermanları Tanzimat and Reform Edicts
4 Kanun-i Esasi ve yeni Osmanlı siyasal düzeni Kanun-i Esasi and the new Ottoman political order
5 1908 seçimleri ve 1909 Anayasa değişiklikleri 1908 elections and 1909 Constitutional amendments
6 Millî mücadele dönemi ve 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu. The period of national struggle and the 1921 Teşkilat-ı Esasiye Law.
7 1924 Anayasası 1924 Constitution
8 1924 Anayasası ve anayasadaki değişiklikler. Çok partili siyasal yaşam. The 1924 Constitution and its amendments. Multi-party political life.
9 1961 Anayasasının yapılışı ve getirdiği yenilikler. The making of the 1961 Constitution and the innovations it brought.
10 1961 Anayasasının uygulanışı ve 1982 Anayasasının yapımı The implementation of the 1961 Constitution and the making of the 1982 Constitution
11 1982 Anayasasının yapılışı. Anayasanın özellikleri ve sistematiği. The making of the 1982 Constitution. Characteristics and systematics of the Constitution.
12 Anayasanın Başlangıç kısmı ve temel ilkeler. Preamble of the Constitution and basic principles.
13 1982 Anayasasına eleştiriler Criticisms of the 1982 Constitution
14 Yeni anayasa tartışmaları New constitution debates

Ders Kitapları [Önerilen]

Tanör - Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri

Bülent Tanör, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2022

1921 anayasası1

Murat Sevinç ve Dinçer Demirkent, Kuruluşun İhmal Edilmiş İstisnası 1921 Anayasası ve Tutanakları, İletişim Yayınları, İstanbul, 2021

1924-ANAYASASI-kapak

Ergun Özbudun, 1924 Anayasası, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2012

iki anayasa

Bülent Tanör, İki Anayasa 1961-1982, Oniki Levha, İstanbul, 2019

Özbudun - Türk Anayasa Hukuku

Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin, Ankara, 2022

Traité

Temel İnceleme Kitapları

Gözler - Türk Anayasa Hukuku

Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin, Bursa, 2018, 2. baskı.

Okuma Önerileri

KİTAPLAR

Mustafa Erdoğan, Türkiye’de Anayasalar ve Siyaset, Hukuk, Ankara, 2016.

İbrahim Ö. Kaboğlu (ed.), Türkiye’nin Anayasa Gündemi (27 Uzman, 66 soru-yanıt), İletişim, İstanbul, 2016.

İbrahim Ö. Kaboğlu ve Eric Sales, Darbe ve Demokrasi Sarkacında Türk Anayasa Hukuku, (çev. İrem Berksoy), Legal, İstanbul, 2018.

Selda Kaya Kılıç, Osmanlı Devletinde Meşrutiyete Geçiş: İlk Anayasanın Hazırlanması, Berikan Yayınevi, Ankara, 2010.

Sevtap Metin, Magna Carta ve Sened-i İttifak’tan Bugüne, Oniki Levha, İstanbul, 2021.

 

MAKALELER

Veysel Dinler, “Osmanlı Devleti’nin Klasik Dönem İdari Yapısı ve İşleyişi“, Telakki Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, S. 1, 2022, ss. 10-39 

Tartışma Soruları

Dünyada anayasacılık hareketleri ne zaman başlamıştır? Anayasacılık hareketlerinin başlamasına sebep olan en önemli faktörler nelerdir?

Osmanlı Devleti’nin modernleşmesi ne anlama gelir? Aydınlanma, sekülerleşme, sanayi devrimi, liberalizm, kapitalizm, sömürgecilik, ulusçuluk Osmanlı Devleti’ni nasıl etkilemiştir?

Selim III ve Mahmut II döneminde yaşanan gelişme değişimler nelerdir?

Sened-i İttifak nedir? Osmanlı için önemi nedir? Magna Carta Libertatum ile benzer ve farklı yönler inelerdir?

Tanzimat ne demektir? Türkiye’de ortaya çıkan hibrit hukuk düzeninin özellikleri nelerdir? Tanzimat döneminde çıkarılan fermanların içerik ve amaçları nelerdir?

Osmanlı’da anayasa fikrinin ortaya çıkmasında hangi unsurlar etkili olmuştur? İlk Osmanlı Anayasası hangi yöntemle yapılmıştır?

Kanuni Esasinin özellikleri nelerdir? Nasıl bir hükümet modeli getirmektedir? Hak ve özgürlüklere bakışı nasıldır? Nasıl uygulanmıştır?

1878-1908 arasında yaşanan siyasal gelişmeler nelerdir?

1909 Anayasa değişikliklerinin kapsamı nedir? Neyi amaçlamaktadır?

Mütareke döneminde yaşanan siyasal gelişmeler nelerdir?

Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri nelerdir?

1921 Anayasasının özellikleri ve kapsamı nedir?

Lozan Antlaşmasının kapsamı nedir?

1924 Anayasasının yapım sürecinde hangi tartışmalar yaşanmıştır?

1924 Anayasasının getirdiği hükümet modeli ve işleyişi nasıldır?

1924 Anayasası döneminde yaşanan önemli siyasal gelişmeler nelerdir?

Türkiye’nin çok partili siyasal denemeleri ve çok partili hayata geçişi nasıl olmuştur?

Tek parti döneminde seçimler nasıl yapılmıştır?

1946-1950-1954 ve 1957 seçimlerinin sonuçları nelerdir?

CHP yönetimi ile Demokrat Parti yönetimi arasındaki en önemli farklılıklar nelerdir?

1945-1952 arası Anayasanın Türkçeleştirilmesinde hangi terimler kullanılmıştır?

Demokrat Partinin son dönem uygulamaları nelerdir?

1960 askeri darbesi sonucu kurulan askeri rejim hangi uygulamalara imza atmıştır?

1961 Anayasasının yapım süreci nasıldır? 1961 referandumu süreci ve sonuçları nelerdir?

1961 Anayasasının 1924 Anayasasından en önemli farkları nelerdir?

1961 Anayasasının getirdiği yenilikler nelerdir?

1961 Anayasası döneminde yapılan seçimler ve kurulan hükümetler hangileridir?

1971 askeri muhtırası ne anlama gelir? 12 Mart askeri rejiminde anayasada ne gibi değişikler yapılmıştır?

1982 Anayasasının yapım süreci nasıldır? 1982 referandumu süreci ve sonuçları nelerdir?

1982 Anayasasının 1961 Anayasasından en önemli farkları nelerdir?

Türkiye’de yapılan referandumlar, amaç ve sonuçları nelerdir?

1982 Anayasasının ilk hali nasıl bir hükümet sistemi öngörmektedir?

1982 Anayasasında yapılan değişiklikler nelerdir?

2017 Anayasa değişikliği ile getirilen hükümet sistemi ile siyasal hayatımızda ne gibi değişiklikler olmuştur?

Türkiye’de bitmeyen “sivil anayasa” tartışmasına, siyasi partilerin bakış açıları nelendir?

Ödev Konuları

BURADA ÖĞRENCİLERE FİKİR VERMESİ AÇISINDAN BİR KAÇ BAŞLIK ÖNERİLMİŞTİR

TÜRK ANAYASA TARİHİ KONUSU İÇERMEK KOŞULUYLA ÖĞRENCİLER ÖDEV SEÇİMİNDE SERBESTTİR

 

Sened-i İttifak ile Magna Carta Libertatum arasındaki benzerlik ve farklar

Türkiye’de hukukun sekülerleşme süreci

Tanzimat dönemi fermanları, içerik ve amaçları

1876 Kanuni Esasinin yapımı ve siyasal tarihimizdeki yeri

1921 Teşkilatı Esasiye Kanunun getirdiği yönetim modeli

1924 Anayasası yapım sürecindeki tartışmalar ve 2017 Anayasa değişiklikleri karşılaştırması

Türkiye’de çok partili hayata geçiş teşebbüsleri ve çok partili hayat

1945 Anayasa dil devrimi

1961 Anayasası ve sosyo-ekonomik haklar

Cumhuriyet Senatosunun işlevi

12 Mart askeri rejimi ve anayasa değişiklikleri

1982 Anayasasının yapımı

Türkiye’de 1982 Anayasası dönemi referandumları

2017 Anayasa değişiklikleri ve güçlendirilmiş parlamenter sistem tartışmalar

2017 Anayasa değişiklikleri ile getirilen hükümet sistemi ile ABD başkanlık sisteminin karşılaştırılması

İrtibat

dinlerv@gmail.com