Osmanlı Devleti’nin Klasik Dönem İdari Yapısı ve İşleyişi

Veysel Dinler

dinlerv@gmail.com

Makaleyi İndir / Download Article

ISSN: 2979-9996

telakki

Dinler, V. (2022), “Osmanlı Devleti’nin Klasik Dönem İdari Yapısı ve İşleyişi”,  Telakki Sosyal Bilimler Dergisi, C. 1, S. 1, ss. 11-44.

— ÖZET — 

Altı yüzyıldan fazla hüküm süren Osmanlı, kuruluşundan XIX. yüzyılın başına kadar, kendine özgü bir idari yapı ve hukuk düzeni ile süre gelmiştir. Batılılaşma eğilimi gösterdiği son bir buçuk yüzyıl Tanzimat dönemi olarak bilinir ve cumhuriyete geçiş aşamasında önemli bir rol oynar. Bu çalışmanın amacı, Osmanlının kendinden önceki Türk ve İslam devletleri ile uzun süre komşuluk ilişkileri içinde bulunduğu Bizans’tan alarak kendine özgü bir biçimde uyguladığı idari kurumları genel hatlarıyla ele almaktır. Çalışma konuyla ilgili literatür taramasına dayanmakta olup, arşiv çalışması yapılmamıştır. Özel olarak siyaset bilimi ve kamu yönetimi öğrencilerinin, genel olarak okuyucunun Osmanlı Devleti’nin klasik dönem idari yapısı ve işleyişi hakkında genel hatlarıyla bilgilendirilmesi hedeflenmektedir.

— ANAHTAR KELİMELER — 

Osmanlı idaresi, padişah ve saray teşkilatı, Divan-ı Hümayun, Bab-ı Ali, Osmanlı idare teşkilatları, Osmanlı taşra teşkilatı

İLK VERSİYON: www.veyseldinler.com üzerinden çevrimiçi yayınlanmıştır

https://veyseldinler.com/wp-content/uploads/2018/11/osmanl%C4%B1-devletinin-idari-yap%C4%B1s%C4%B1.pdf

The Classical Period Administrative Structure and Functioning of the Ottoman Empire

Dinler, V. (2022), “The Classical Period Administrative Structure and Functioning of the Ottoman Empire”,  Telakki Journal of Social Sciences, Vol. 1, Issue 1, pp. 11-44.

— ABSTRACT —

The Ottoman Empire, which ruled for more than six centuries, from its foundation to the until the beginning of the 19th century, it has continued with a unique administrative structure and legal order. The last century and a half, when Ottoman tended to westernize, is known as the Tanzimat era and plays an important role in the transition to the republic. The aim of this study is to discuss in general terms the administrative institutions that the Ottomans implemented in a unique way, taking from previous Turkish and Islamic states and Byzantium, which had long-term neighborly relations with Ottoman. The study is based on a literature review on the subject, and no archival work has been done. It is aimed to inform the students of political science and public administration, and the reader in general, about the classical period administrative structure and functioning of the Ottoman Empire.

— KEYWORDS — 

Ottoman administration, Sultan and palace organization, Divan-ı Hümayun, Bab-ı Ali, Ottoman administrative organizations, Ottoman provincial organization

FIRST VERSION: Published online via www.veyseldinler.com

https://veyseldinler.com/wp-content/uploads/2018/11/osmanl%C4%B1-devletinin-idari-yap%C4%B1s%C4%B1.pdf

— KAYNAKÇA / BIBLIOGRAPHY — 

İncele / Look

Ahıshalı Recep, “Divan-ı Hümayun Teşkilatı” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Aydın M. Akif, Osmanlı Devleti’nde Hukuk ve Adalet, Klasik, İstanbul, 2017.

Bozkurt Gülnihal, Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi (Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Resepsiyon Süreci 1839-1939), TTK yayınları, Ankara, 1996

Doğan Muzaffer, “Divan-ı Hümayun’dan Babıali’ye Geçiş” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler EREN, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Engelhardt, Tanzimat ve Türkiye, çev: Ali Reşad, Kaknüs, İstanbul, 1999.

Göyünç Nejat, “Osmanlı Devletinde Taşra Teşkilatı (Tanzimat’a Kadar)” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Gültepe Necati, “Osmanlılarda Bürokrasi: Merkezin Yönetimi” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Karatepe Şükrü, “Osmanlı’da Din-Devlet İlişkisi” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Kılıç Orhan, “XVII. Yüzyılın ilk Yarısında Osmanlı Devleti’nin Eyalet ve Sancak Teşkilatlanması” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Mert Özcan, “Osmanlı Devleti Tarihinde Ayanlık Dönemi” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Mumcu Ahmet, Hukuksal ve Siyasal Karar Organı Olarak Divan-ı Hümayun, Ankara Hukuk Fakültesi Yayınları, Ankara, 1976.

Niyazi Mehmed, Türk Devlet Felsefesi, Ötüken, İstanbul, 1996, 2. Baskı.

Okumuş Ejder, Türkiye’nin Laikleşme Serüveninde Tanzimat, İnsan, İstanbul, 1999.

Ortaylı İlber, Türk İdare Tarihi, TODAİE yayınları, Ankara, 1979.

Özkaya Yücel, “Merkezi Devlet Yapısının Zayıflaması Sonuçları: Ayanlık Sistemi ve Büyük Hanedanlıklar” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Pamuk Şevket, 100 Soruda Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi (1500-1914), Gerçek, İstanbul, 1997, 4. Baskı.

Saydam Abdullah, Osmanlı Medeniyeti Tarihi, Kemal Matbaacılık, Trabzon, 1995.

Seyitdanlıoğlu Mehmet, “Divan-ı Hümayundan Meclis-i Mebusan’a Osmanlı İmparatorluğu’nda Yasama” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Sezen Yümni, “Osmanlı’da Din-Devlet İlişkilerinin Teorik ve Teolojik Bağlarıyla Uyumu” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Uzunçarşılı İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1988, 3. Baskı.

Uzunçarşılı İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin Saray Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1988, 3. Baskı.

Üçok Coşkun, Ahmet Mumcu ve Gülnihal Bozkurt, Türk Hukuk Tarihi, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015, 17. Baskı.

Ünal Mehmet Ali, Osmanlı Müesseseleri Tarihi, Isparta, 1997.

Ünal Mehmet Ali, “Osmanlı Devleti’nde Merkezi Otorite ve Taşra Teşkilatı” in Yeni Türkiye Osmanlı Özel Sayısı C.6 (Teşkilat), editör: Güler Eren, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 1999.

Yücel Yaşar ve Sevim Ali, Türkiye Tarihi C.II, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1990.

— ATIFLAR / CITATIONS — 

İncele / Look

  1. Ender Ethem Atay, (2022), “Osmanlı’da Devlet Anlayışı”, Journal of Social Sciences and Humanities, 6,  Is. 1 (Irak’ta Osmanlı İzleri Sempozyumu Özel Sayısı), ss. 14-38.
  2. Işıtan Mehmet Taş, (2021), Cumhurbaşkanlığı Politika Kurullarının Hukuki Niteliği ve İdari Örgütlenmedeki Yeri, Yetkin, Ankara.
  3. Mehman Süleymanov, (2020), Səfəvilər. Şah Təhmasib, Maarif Nəşriyatı, Bakı, 2020.
  4. Murat Bıyıklı, (2019), “Osmanlı Merkez Teşkilatında Ulemanın Mansıbının Şeyhülislam ve Kadı Kararları Bağlamında Tahlili”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8 (15), ss. 91-115.
  5. M. Akif Özer, (2018), “Enderun Okulu”, Türk-İslam Tarihinde Yönetim Uygulamaları, ed. M. Akçakaya, Gazi Kitabevi Yay., Ankara, ss.189-232.

 

  1. Kübra Dilekci, (2022), Yüzyıl Osmanlı Eğitiminde Yenileşme Çabalarına Ulemanın Yaklaşımı, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Kastamonu.
  1. Seçil Curavcı, (2019), Vezîr-i A’zamın Diplomatik Yetkileri, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim DalıYeniçağ Tarihi Programı, Denizli, (yüksek lisans tezi)
  2. Işıtan Mehmet Taş, (2019), Cumhurbaşkanlığı Politika Kurullarının Hukuki Niteliği ve İdari Örgütlenmedeki Yeri, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Isparta (yüksek lisans tezi)
  3. Yavuz Kalkan, 6360 Sayılı Kanunun Kırsal Gelişime Etkisinin İncelenmesi: Van Büyükşehir Belediyesi Örneği, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, Şanlıurfa, 2018, (Yüksek Lisans Tezi)
  4. Mehmet Recai Uygur, (2018), Suriyeli Mültecilere Yönelik Sosyo-Psikolojik Tutumların İncelenmesi: Süleyman Demirel Üniversitesi Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Isparta. (yüksek lisans tezi)
  5. Gülşen Akkoyun, (2017), 345 Numaralı Diyarbekir Şer’iyye Sicil Defteri Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi (H. 1298-1301/M. 1881-1884), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Bilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, Ankara. (yüksek lisans tezi)
  6. Nazlı Can Akınbingöl, (2016),  Osmanlı İmparatorluğu’nda Eyaletten Vilayete Geçiş Sürecinde Valilik Kurumunun Değişimi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Kamu Yönetimi Programı, İzmir.  (yüksek lisans tezi)
  7. Oktay Erdoğan, (2015),  Küreselleşme – Yerelleşme Bağlamında Kentleşme ve Yerel Yönetimlerde Vizyon Arayışları: 2023 Türkiye Vizyonu Ve Sonrası İçin Kocaeli Modeli, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Toplam Kalite Yönetimi Anabilim Dalı, Düzce. (yüksek lisans tezi)
  8. Muhammed Ali Aydın, (2015), İdarenin Hizmet Kusurundan Doğan Sorumluluğu, İstanbul Şehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul. (yüksek lisans tezi)
  9. Ayten Yıldız, (2015), Başkanlık Sisteminin Türkiye’de Uygulanabilirliği Üzerine Bir İnceleme, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Niğde. (yüksek lisans tezi)
  10. Erol Şimşek, (2014), Atatürk Dönemi Din-Siyaset İlişkisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Trabzon. (yüksek lisans tezi)