— ÖZET — 

Türkiye’de seçim çevreleri, ilk seçimlerin yapıldığı 1877’den bu yana nüfusa dayalı olarak şekillenmiştir. Hiçbir dönemde dar bölge sistemi uygulanmamış; seçim çevreleri, nüfusa oranla geniş bölge esasına göre düzenlenmiştir. Tek istisna, 1920 seçimlerinde nüfus esas alınmaksızın her livadan beş milletvekili çıkarılmasına yönelik uygulamadır. 1923 seçimlerinde yeniden belli bir nüfusa bir milletvekili düşecek şekilde yapılmış; bu çerçevede seçim çevreleri iller üzerinden şekillenmiştir. Kural olarak her il bir seçim çevresidir ve illerin çıkaracağı milletvekili sayısı nüfusları oranında dağıtılmaktadır. Milletvekili sayısı fazla olan bazı iller iki veya üç seçim çevresine ayrılmaktadır.

Türkiye’de seçim çevrelerinin tasarımı üzerine bugüne kadar ciddi tartışmalar yaşanmamıştır. Tartışmalar daha çok çoğunluk sistemi ile nispi temsil sistemi arasında tercih, milletvekili dağıtım yöntemleri (1965’te milli bakiye, diğerlerinde D’Hondt) ve seçim barajlarının ulusal ya da yerel düzeyde uygulanması üzerinde yoğunlaşmıştır. Adalet ve Kalkınma Partisi’nin 2013-2014 yıllarında gündeme getirdiği, her seçim çevresinden beş milletvekili çıkarılmasını öngören ve “daraltılmış bölge sistemi” olarak adlandırılan öneri ise bu bağlamda dikkate değer bir farklılık ortaya koymuştur. Ancak söz konusu öneri, resmi bir yasa teklifine dönüşmediği gibi, siyasal gündemde veya akademik literatürde de derinlikli biçimde tartışılmamıştır.

Bu makale, genişletilmiş seçim çevresi modelini 14 Mayıs 2023 seçim sonuçları üzerinden yapılacak bir simülasyonla değerlendirmektedir. Çalışmanın amacı, önerilen sistemin Türkiye’de siyasal temsil ve rekabet üzerindeki olası etkilerini ortaya koymak ve seçim sistemi tartışmalarına ampirik bir katkı sunmaktır. Bu yönüyle makale, seçim çevresi tasarımlarının demokratik temsilde adalet ve siyasal istikrar dengesi açısından nasıl sonuçlar doğurabileceğine ilişkin literatüre özgün bir örnek üzerinden katkı sağlamayı hedeflemektedir.

— ABSTRACT —

Since the first parliamentary elections held in 1877, electoral districts in Turkey have been determined based on population. At no point has the single-member district system been applied; instead, districts have consistently been organized according to the multi-member principle. The sole exception was the 1920 elections, in which each liva (sub-province) was assigned five deputies irrespective of population. In the 1923 elections, the allocation returned to a population-based rule whereby a specific number of citizens corresponded to one deputy. Within this framework, provinces became the basic electoral districts. As a rule, each province constitutes an electoral district, and the number of deputies elected from each province is determined in proportion to its population. Provinces with larger populations are divided into two or three electoral districts.

Throughout Turkish electoral history, no substantial debate has taken place on the design of electoral districts. Instead, discussions have largely centered on the choice between majoritarian and proportional representation, the method of seat allocation (the national remainder system in 1965, D’Hondt in other elections), and the use of national or local thresholds. In this context, the proposal introduced by the Justice and Development Party (AKP) in 2013–2014—referred to as the “reduced district system,” which envisaged electing five deputies from each constituency—represented a noteworthy departure. Yet the proposal was never translated into a formal bill and did not become the subject of serious discussion either in the political agenda or in academic literature.

This article evaluates the reduced district model by simulating its possible outcomes using the results of the May 14, 2023, elections. The aim is to analyze the potential effects of the proposed system on political representation and competition in Turkey, thereby offering an empirical contribution to debates on electoral system design. In this respect, the article seeks to enrich the literature by providing an original case study on how constituency arrangements may influence the balance between democratic representation and political stability.